Geschiedenis van Daarle
Daarle is een oud esdorp, ontstaan op een stuwwal uit de voorlaatste ijstijd. Al in 933 wordt de naam genoemd in een lijst van bezittingen van het Westfaalse klooster Werden. Eeuwenlang is het dorp omsloten geweest door moerassen.
De naam Daarle verwijst naar een open plek op een bosrijke hoogte omringd door vele moerassen. Deze plek gaf Daarle een geïsoleerde en daardoor ook wat betoverende status. Van al deze kenmerken zijn de sporen nog aanwezig of later gevonden bij de afgraving van de venen.
Het ontstaan
De eerste vermelding van Daarle is in een goederenlijst van de Abdij van Werden aan de Ruhr uit 933. Gezien de vele vondsten van vuurstenen werktuigen (tussen Es en Daarlerbeek), twee urnengrafvelden (Nieuwstad en Zuidberg) en sporen van woningen (Nieuwstad en Kötterskamp), blijkt dat er al vanaf circa 8.000 voor Christus jagersstammen rondtrokken en er sinds circa 5.000 voor Christus permanente bewoning was. De vondsten van Romeins aardewerk en enkele mantelspelden duiden dat het dorp zelf in de Romeinse tijd is ontstaan.
Het blootleggen van een knuppelweg, richting Sibculo, anderhalve meter in het veen, geeft aan dat er vanaf ca 3.000 voor onze jaartelling reeds een verbinding was met de zandhoogten op Duits gebied.
De kerk
Op kerkelijk gebied vielen de inwoners onder de Hervormde Kerk te Hellendoorn. Vanouds had het een eigen kapel, die met de Reformatie is verdwenen. Uit deze tijd is een romaans bentheimerstenen doopvont gevonden. Deze diende na de Reformatie als paardekrib op het erf Janshuis. Het doopvont bevindt zich momenteel in het Rijksmuseum Twente in Enschede.
Na 1850 werd het kanaal Zwolle-Almelo gegraven en verdubbelde het inwonertal zich, door vestiging aan de vaart. Na 1900 werd het veendorp Daarlerveen zelfstandig ten opzichte van Daarle, dat hoofdzakelijk uit boeren bestond.
In 1855 werd er een zelfstandige hervormde kerk gesticht en konden de inwoners weer in eigen plaats naar de kerk. Het orgel in de Hervormde kerk is een rijksmonument. Naast de Hervormde gemeente bestaat er sinds 1933 een zelfstandige Gereformeerde Kerk.
Er zijn door Bennie Marsman een aantal interessante boeken geschreven over de geschiedenis van Daarle.
Ook andere auteurs hebben boeken geschreven over Daarle.
De geschiedenis van Daarle en de verdere gemeente wordt ook beschreven in het boek de ‘Canon van de gemeente Hellendoorn’. De digitale versie van deze canon vindt u hier.